Ở Việt Nam, số ca đột quỵ đang ngày càng gia tăng, không chỉ ở người cao tuổi mà cả những người trẻ cũng có nguy cơ cao. Một cơn đột quỵ có thể đến bất ngờ, chỉ trong vài phút đã khiến não tổn thương nghiêm trọng, để lại di chứng nặng nề, thậm chí cướp đi mạng sống. Vậy nên làm gì khi có dấu hiệu đột quỵ? Dưới đây là một số thông tin hữu ích đã được yemeneoc.org tổng hợp mà bạn cần nắm!
Đột quỵ là gì?
Trước hết, cần hiểu rõ đột quỵ là gì để không nhầm lẫn với các bệnh thông thường khác. Đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, xảy ra khi dòng máu cung cấp lên não bị gián đoạn, khiến các tế bào não thiếu oxy và dưỡng chất. Có hai loại đột quỵ chính:
- Đột quỵ do thiếu máu não
- Đột quỵ do xuất huyết não
Não bộ là trung tâm điều khiển mọi hoạt động sống. Chỉ cần một vùng nhỏ bị tổn thương, con người có thể mất khả năng nói, bị liệt nửa người, rối loạn trí nhớ, thậm chí mất mạng. Chính vì thế, người ta vẫn gọi đột quỵ là “kẻ giết người thầm lặng”.
Dấu hiệu của đột quỵ sớm thường gặp
Trước khi tìm kiếm giải pháp nên làm gì khi có dấu hiệu đột quỵ, nhận biết rõ ràng một số dấu hiệu thường gặp chính là cách để cứu sống người bệnh.
Khó nói, nói ngọng hoặc không hiểu lời người khác
Một trong những biểu hiện đặc trưng của đột quỵ là rối loạn ngôn ngữ. Người bệnh có thể đột nhiên nói lắp bắp, phát âm không rõ, nói ngọng hoặc không hiểu những gì người khác đang nói. Nếu gặp hiện tượng này, không nên chủ quan cho rằng chỉ là mệt mỏi hay tụt huyết áp.
Tay chân yếu hoặc tê liệt
Người sắp đột quỵ có thể cảm thấy tê, yếu hoặc không thể cử động được một bên cơ thể. Cách thử đơn giản là yêu cầu họ giơ hai tay lên cùng lúc. Nếu một tay rơi xuống hoặc không thể nâng lên, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo.
Mặt bị méo, nụ cười lệch
Khi các dây thần kinh trên mặt bị ảnh hưởng, nụ cười của người bệnh sẽ không đều, một bên miệng xệ xuống. Đây là dấu hiệu rõ ràng, dễ nhận thấy và rất quan trọng để phát hiện sớm đột quỵ.
Đau đầu dữ dội, chóng mặt, mất thăng bằng
Không ít người đột ngột bị đau đầu dữ dội, cảm giác “chưa từng có trước đây”, kèm theo chóng mặt, buồn nôn, hoặc đi loạng choạng. Triệu chứng này thường bị bỏ qua, nhưng lại là lời cảnh báo khẩn cấp.
Mắt mờ, nhìn đôi hoặc mất thị lực tạm thời
Khi vùng não điều khiển thị giác bị tổn thương, người bệnh có thể nhìn đôi, nhìn mờ hoặc mất thị lực một bên mắt. Nếu điều này xảy ra đột ngột, cần nghĩ ngay đến khả năng đột quỵ.
Dấu hiệu cảnh báo thoáng qua (TIA)
Đôi khi, các triệu chứng chỉ diễn ra trong vài phút rồi biến mất. Đây được gọi là cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA). Mặc dù người bệnh có thể trở lại bình thường, nhưng nguy cơ bị đột quỵ thật sự trong vài ngày sau đó là rất cao.
Nên làm gì khi có dấu hiệu đột quỵ?
Khi phát hiện ai đó có dấu hiệu đột quỵ, điều quan trọng nhất là bình tĩnh và hành động ngay lập tức. Mỗi phút trôi qua, hàng triệu tế bào não có thể chết đi.
Gọi cấp cứu 115 hoặc đưa đến bệnh viện gần nhất
Không nên chần chừ hay tự đoán bệnh. Hãy gọi ngay số cấp cứu 115 hoặc nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế có chuyên khoa thần kinh. Việc điều trị trong “thời gian vàng” – khoảng 3 đến 4,5 giờ đầu – có thể giúp giảm đáng kể di chứng.
Đặt người bệnh nằm nghiêng an toàn
Nếu người bệnh có dấu hiệu nôn ói hoặc bất tỉnh, hãy đặt họ nằm nghiêng sang một bên để giữ đường thở thông thoáng. Tuyệt đối không cho ăn uống hay uống thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
Theo dõi nhịp thở và giữ bình tĩnh cho người bệnh
Giúp người bệnh nằm yên, nới lỏng quần áo, giữ tinh thần ổn định. Nếu người bệnh ngừng thở hoặc tim ngừng đập, hãy tiến hành hô hấp nhân tạo nếu có kỹ năng. Trong mọi trường hợp, luôn ưu tiên gọi cấp cứu sớm nhất.
Không tự ý dùng thuốc
Một sai lầm phổ biến là tự cho bệnh nhân uống thuốc hạ huyết áp hoặc thuốc chống đông. Điều này có thể gây nguy hiểm vì không biết chính xác loại đột quỵ mà người đó đang gặp phải.
Không chích máu hay bấm huyệt
Một số người tin rằng chích máu đầu ngón tay hoặc bấm huyệt có thể “cứu” người bị đột quỵ, nhưng điều này là sai lầm. Hành động đó chỉ khiến mất thêm thời gian quý giá, làm giảm cơ hội sống sót.
Cách phòng ngừa đột quỵ hiệu quả
Phòng bệnh luôn là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân. Đột quỵ không chỉ xảy ra với người già, mà còn có thể xuất hiện ở người trẻ, nhất là khi lối sống không lành mạnh.
Kiểm soát huyết áp và bệnh lý nền
Huyết áp cao, tiểu đường, mỡ máu là ba “kẻ thù” lớn nhất của mạch máu não. Hãy kiểm tra huyết áp định kỳ, dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ và không tự ý bỏ điều trị.
Xây dựng lối sống lành mạnh
Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, hạn chế thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, muối và đường. Dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để tập thể dục – dù chỉ là đi bộ, leo cầu thang, hay đạp xe nhẹ – cũng giúp cải thiện tuần hoàn và sức khỏe tim mạch.
Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia
Thuốc lá và rượu bia làm tổn thương lớp thành mạch, khiến máu dễ đông và gây tắc nghẽn. Việc từ bỏ thói quen này không chỉ giảm nguy cơ đột quỵ mà còn giúp cải thiện sức khỏe tổng thể.
Quản lý căng thẳng và ngủ đủ giấc
Căng thẳng kéo dài làm tăng huyết áp và khiến hệ thần kinh luôn trong trạng thái quá tải. Dành thời gian nghỉ ngơi, nghe nhạc, thiền hoặc đọc sách giúp não được “thở” và hồi phục năng lượng. Một giấc ngủ sâu mỗi đêm chính là liều thuốc tự nhiên giúp ngăn ngừa đột quỵ.
Khám sức khỏe định kỳ
Ngay cả khi không có triệu chứng, việc kiểm tra sức khỏe tổng quát định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm những yếu tố nguy cơ tiềm ẩn. Đó là cách chủ động nhất để bảo vệ bản thân và người thân trong gia đình.
Lời kết
Thông tin trong bài viết nên làm gì khi có dấu hiệu đột quỵ ở đây chỉ mang tính tham khảo. Nếu có biểu hiện nghi ngờ đột quỵ, hãy liên hệ ngay với cơ sở y tế hoặc bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.